.لطفاً خودتان را معرفی کنید؟
سمیه عربینژاد هستم. تصویرگر.
چه مدت است که کار تصویرگری انجام میدهید؟
نزدیک به چهار سال است که بطورجدی اینکار را انجام میدهم. رشتهی دانشگاهی من گرافیک و تصویرگری است. گرافیک را تا مقطع کاردانی گذراندهام و تصویرگری هم رشتهی کارشناسیام است.
کار با ناشرین قم را ترجیح میدهید یا ناشرین تهران را؟
کارمن بسته به سلیقهی ناشرین دارد. برای من خیلی تفاوت نمیکند بستگی به ناشر دارد که کار را بپسندد و از من چه نوع کاری بخواهد. به شخصه با ناشرها کنار میآیم، سختگیر نیستم و چون در ابتدای کار قرار دارم دوست دارم بیشتر کار انجام دهم، تجربه کنم تا اینکه سختگیری در مورد هزینه و دستمزد داشتهباشم.
علت اینکه بیشتر دوستان شما در مورد هزینه و دستمزد مشکل دارند با ناشرین را در چه می دانید؟
چون تصویرگرها چه تهرانی و چه قمی مطابق با سبکهای هنری کار میکنند یعنی کسانیکه ازدانشگاه آمدند و تحصیلات دانشگاهی دارند در رشتهی تصویرگری در حالیکه ناشرین مایل نیستند پول پای این جور کارها بدهند و بیشتر همان کارهای بازاری را می پسندند حتی به یک کار فتوشاپ هم راضی هستند. کارهای دانشگاهی برایشان جانیفتاده است. در حالیکه در دانشگاه اگر کاری شبیه به کارهای بازاری تحویل میدادیم اساتید اعتراض میکرند که «اصلاً برای چه به این رشته آمدهاید؟ شما که چیزی نمیدانید.» بههمین خاطر مجبورمان میکردند تا کارهای ابداعی و خلاقانه تحویلشان بدهیم. برعکس وقتی وارد بازار کار میشویم با استقبال ناشرین مواجه نخواهیم شد.
البته بهنظر من ناشرین هم زیاد مقصر نیستند چون در بازار جا افتاده که بچهها بیشتر بهسراغ کارهای سطح پایین میروند کارهایی که برخلاف کارهای هنری پر از رنگ هستند. اگر ناشرین به تصویرگری بها بدهند و کارهای هنری و با ایده و تخیل را چاپ کنند حتماً به مرور جایگاهاش را پیدا میکند. از این میترسند که کارشَان افت پیدا کند و بازار کارشان بخوابد، برای کارهای هنری هزینه نمیکنند. اما اگر اعتماد کنند به تصویرگر و این دست کارها را هم چاپ کنند حتماً جا خواهد افتاد. با اینکار یک تحول بزرگ در کتابهای کودک و نوجوان خواهیم داشت.
فکر میکنید یک تصویرگر چطور میتواند خودش و آثارش را معرفی کند؟
درحال حاضر بازار شبکههای اجتماعی داغ است و بسیاری از هنرمندان درصفحات اجتماعیشان کارهایشان را به نمایش میگذارند. این راه جزو سهلالوصولترین راهها است.
فکر نمیکنید به انجمن یا جایی به این شکل نیاز هست؟
قطعاً. برای کسانی که در شهرستانها هستند سخت است که برای معرفی و نشان دادن کارهایشان به شهرهای دیگر بروند. در شهرهای بزرگ که کار زیاد است انجمن بگذارند. نشست داشته باشند. حتی ناشران، تصویرگران، نویسندگان و شاعران با هم نشستهایی را برگزار کنند. نتیجهی خوبش در کار، خودش را نشان خواهد داد.
کار تصویرگری کتاب هم انجام دادهاید؟
بله. کاری بود که برای تهران انجام دادم و یکبار برای بستن قرارداد رفتم و زیاد جلسات گفتگو و صحبت در مورد شرایط کار نداشتیم.
در مورد سبک کاریتان توضیح دهید؟
با اساتیدی کار میکردم که در جهیک بودند و با اینکه قم بودم از تهران میآمدند مثل استاد مرتضی زاهدی که در انجمن کلاس تشکیل دادند و با ما تماس گرفتند و دو دوره در کلاسهایشَان شرکت کردم. البته اساتیدِ بهنام دیگری هم آمدند اما فقط توانستم دو ترم حضور داشته باشم که بسیار نتیجهبخش بود.
هنرجوهایی بودند که از خوراک و پوشاکشان میزدند و بهخاطر آیندهیشان و پیشرفت در کار در این کلاسها شرکت میکردند.
سبک من از همان ابتدا چاپ دستی بود یعنی «منوپرینت» یا چاپ «لینونئم» هم کار کردم. حالا هم کارم را با دیجیتال تلفیق میکنم. خروجی کارِدستی و دیجیتالی با هم است. سبک خوبی است ولی نیاز به تلاش و کار بیشتر در این زمینه دارد. خیلیها در اینزمینه کار کردند ولی سبکهای کاری متفاوت است.
هزینهی کار تصویرگری بالا است؟
کسی که بخواهد حرفهای کار کند به وسایل حرفهای هم نیاز دارد و قیمت این وسایل خیلی بالا است. مارکهای خوب که با آن میتوان کارهای خوب هم تحویل داد دارای قیمتهای بالایی هستند ولی خود من نسبت به دوستانم از وسایل با سطحی متوسط استفاده میکنم. به نظر من در حال حاضر میتوانم از این وسایل استفاده کنم ولی بههر میزان که کسی حرفهای میشود به وسایلی در همان سطح نیاز پیدا میکند.
وسایل و ابزار ایرانی هم قابل استفاده هستند؟
بله. ولی مارکهای خارجی حرف اول را میزنند.
تصویرگر خارجی هم بوده که از کارش الهام گرفته باشید؟
کار زیاد میبینم اما اینکه شخص خاصی باشد، نه نبوده است.
چون من با آقای زاهدی شروع کردم شاید یکمقدار کارهایم شبیه باشد البته دیگر الان فکر نمیکنم زیاد شبیه به ایشان باشد کارم مخصوصاً که کار دست و دیجیتال را با هم تلفیق کردم و به سبک خودم رسیدم.
کار تصویرگری مجله هم انجام دادید؟
بله. من بیشتر با مجلات قم کار کردم مثل ماهک، ملیکا، سنجاقک، دوست کودک و خردسال و آفتاب.
در دورهی دانشجویی نمایشگاه بهصورت گروهی گذاشتیم. در گالری شمسه و اشراق در قم. در تهران کارهایمان یکبار رفت در همایشی در نیاوران. در سوگوارهی عاشورایی کارکردم که کارم برگزیده شد. در قم هم در چند نمایشگاه دانشجویی که گذاشتند دو بار مقام اول را بدست آوردم.
استقبال مردم و جوانها از کار تصویرگری به چه صورت است؟
هنوز مردم بصورت عام تصویرگری را نمیشناسند و خیلیها به همین غرفه (غرفهی تصویرگری در نمایشگاه کتابی استان قم) مراجعه میکنند و میپرسند این تصاویر نقاشی هستند؟ تمام تصاویر داخل کتابها را میبینند ولی از آنها به عنوان نقاشی نام میبرند. با تصویرگری آشنایی ندارند.
شرکت تصویرگران در نمایشگاههای کتاب را مفید میدانید؟
بله. یکی اینکه فرصت معرفی خودشان و آثارشان را پیدا میکنند و دیگر اینکه مردم با این دست کارها هم آشنایی پیدا میکنند.
فکر میکنید اگر ناشر با تصویرگر از نظر اعتقادی و دیدگاهی هماهنگ باشند در کیفیت کار مؤثر است؟
صد در صد. کسانی که کارهای مذهبی انجام میدهند دنبال تصویرگرهای مذهبی میگردند.
شما کار مذهبی هم انجام دادید؟
کم. خیلی کم. دوست دارم ولی سفارش نبوده تابهحال و شاید هم شناخته نشده بودم. سعی میکنم پیشرفت کنم و سطح کارهایم ارتقاء پیدا کند تا بعد یک آرشیو خوب و حرفهای را برای ارائه برای ناشرین ببرم.
فکرمیکنید خوب است تصویرگر در حین انجام کارش مثلاً در زمینهی داستان نشستهایی با نویسنده داشتهباشد؟
_بیشتر ناشرها که سفارش میدهند شعر یا داستانی را به تصویرگر میدهند بدون آنکه نویسنده و یا شاعرش را بشناسد. خیلی خوب هست که اینها با هم در تماس باشند اما الان به این صورت نیست. گاهی تصویرگر ناشر را حتی نمیبیند فقط کار را بعد از انجام تحویل میدهد.
ناشری را دیدهاید که روی کارش حساس بوده باشد؟
_کلاً تصویرگر زیر نظر ناشر است و از خودش کاری نمیتواند انجام دهد. سیستم کار به این صورت است که وقتی شروع به کار کردیم ابتدا یک فریم از کار را برای ناشر میفرستیم کار، فضا و کارکتر را میبیند و بعد نظر میدهد. اگر کاملاً مطابق نظرشان نبود ایرادش را میگیرند.
_یعنی ناشرین دارای این سطح اطلاعات هستند که بتوانند در مورد کیفیت کار نظر بدهند؟
_ناشرین اکثراً مدیر هنری دارند که روی کار نظارت میکند و اگر مدیر هنری نداشته باشند اصلاً کارشان درست نیست.
شما کار آموزش هم انجام دادهاید؟
بله. همان اوایل که کار نقاشی رئال را انجام میدادم هم بصورت خصوصی و هم در کلاسهای کانون، آموزش برای کودکان داشتم. دوران خوبی بود کار برای بچهها. بعد از آن هم چند ترم طولانی نقاشی برای کودکان را تدریس کردم که واقعاً از بچهها توانستم چیزهای زیادی یاد بگیرم؛ چون استعداد دارند و خلاقند هم در رنگگذاری و هم در طراحی کاراکتر.
فرق بچهها با تصویرگری که برایشان کار انجام می دهد در چیست؟
به نظرمن لازم است یک تصویرگر خودش را بهدنیای کودکان نزدیک کند. تصویرگران بزرگ، آرشیوی از نقاشیهای کودکان دارند که به جرأت میتوانم بگویم که با استفاده از اینکارها حرفه ای شدهاند. باید از درون کودک خبردار شوند و با دنیایش ارتباط برقرار کنند. زمانی کار میدادم به بچههای اقوام و یک آرشیو از نقاشیهای کودکان دارم.
_بیشتر برای کدام گروه سنی کار کردهاید؟
_برای گروه سنی کودک و خردسال و دوست دارم که برای نوجوانها هم کار کنم.
چند نمونه از تفاوتهای کار برای کودکان و نوجوانان را بگویید؟
کار کودک و خردسال باید ساده باشد. بدون هیچگونه پیچیدگی. کودک هنوز نمیتواند بپذیرد که مادر را به شکلی دیگر ببیند. مادر باید همان شکل مادر باشد یا تلویزیون را به همان شکل ببیند اما نوجوان یک مقدار پیچیدگی دارد درست شبیه به رمانهای نوجوانان که کارکترهای مختلف و تخیلی دارد. نوجوان حتی خودش تخیل هم میکند. رنگهای مورد استفاده در کار کودک باید شفاف و شارپ و حسی باشد در حالیکه کار نوجوان حتی میتواند سیاه و سفید باشد.
چند نفر از تصویرگران خوب را معرفی کنید؟
_آقای هادی طبسی که کار کودک هم کار کردند اما خیلی تخیلی کار میکنند. آقای محمود مختاری که کارکترهای خوبی را کار میکنند. از خانمها فرشته و الهام ارکیا و خانم شمسی.
سطح کار تصویرگرهای قم را قابل مقایسه با تصویرگران تهران میدانید؟
در قم تصویرگران خیلی شناخته شده نیستند. قم خیلی جا ندارد. مگر اینکه خود تصویرگر حرکتی کند و خودش را بالا بکشد. قم هنرمند خوب زیاد دارد اما نشان نمیدهد.
تشکیل انجمن کتاب کودک و نوجوان را خوب ارزیابی میکنید؟
هر گروهی که تشکیل میشود باید زمان بگذرد تا جا بیفتد که هدف و برنامههایش چیست. باید لیستی از تصویرگران در قم را داشته باشند که در تماس باشند. مشکلی که وجود دارد در مورد تصویرگران ایناست که وقتی هرکسی به سبک و مدل خودش میرسد برایشان کارکردن مشکل میشود. انجمن اگر بتواند نویسندهها و ناشرین را یکجا جمع کند در واقع بازارِ کار زیاد میشود.
فکر می کنید چطور میشود تفاوت توقع در هزینه و دستمزد را بین ناشر و تصویرگر حل کرد؟
اگر ناشر درک کند که یک تصویرگر برای انجام یک فریم از کار چقدر زمان گذاشته و زحمت کشیده است؛ کارش دلی است و جذاب خواهد بود به تصویرگری که کار ِخوب ارائه کرده، حق خواهد داد.
–