مصاحبه با آقای کریمی مدیر انتشارات نسیم حیات
هدف از گرفتن این مصاحبه استفاده از نظرات صاحب نظران در زمینه ی کتاب کودک و نوجوان در جهت بالا بردن سطح کیفی کتاب کودک و نوجوان در استان قم است.
از نشرتان بفرمایید و اینکه در چه سالی شروع به فعالیت کردید و چه سالی بطور جدی وارد کار کودک شدید؟
ما در سال 1378 مجوز نشر گرفتیم و شروع به کار کردیم. در ابتدا مخاطب هدف ما بزرگسال بود و بیش از 1000 عنوان کتاب، با عنوان بزرگسال _در هر زمینهای که در عالم نشر وجود دارد_ به چاپ رساندیم. در زمینه ی کودک هم کارهایی جسته وگریخته داشتیم که حدود سی تا چهل عنوان به طور متفرقه بوده و از دوسال پیش به صورت اختصاصی وارد کار کودک و نوجوان شدیم. زمانیکه تصمیم به انجام این کار گرفتیم حدود چهل ودو عنوان را یکجا چاپ کردیم در مورد کودک و نوجوان.
دلیل وارد شدن شما به حوزه ی کتاب کودک و نوجوان چه بود؟
یک انتشارات اگر بخواهد موفق باشد باید در زمینههای مختلف کار کند.
یعنی توجه شما تنها معطوف به نشر کودک و نوجوان نخواهد بود؟
سعی میکنیم در این زمینه بطور حرفهای کار کنیم اما در عین حال کارهای دیگر را بطور موازی ادامه خواهیم داد.
از کدام قالب موضوعی در کارهایتان استفاده میکنید؟
بیشتر در داستانهای کودک و نوجوان وارد شدیم، داستانهای قابوسنامه را به چاپ رساندیم. کتابهای دینی برای چهارده معصوم و کتابهایی برای گروه سنی الف با نام « الفبا چه زیبا» است را به چاپ رساندیم.
قطع مورد استفاده در کتابهایتان چیست؟
مانند سایر ناشرین از قطع خشتی استفاده کردیم اما حالا دیگر با استفادهی مداوم از این قطع موافق نیستم. به کاربردن قطعهای دیگر بهتر است در مورد قطع خشتی هم، بعضی با ابداعاتی کار زیباتری تولید کردند که برای ما هم جالب بوده است.
شما هم از این نوآوریها استفاده میکنید؟
فکر میکنم هنوز در ابتدای راه قرار داریم و با وجودیکه چهل عنوان کتاب را یکجا چاپ کردیم در عرض یک سال و بطور همزمان اما هنوز وارد دنیای نشر کودک و نوجوان نشدهام؛ چرا که دنیای بسیار با عظمتی دارد که باید بصورت حساب شده واردش شد فلذا من خودم را یک ناشر کودک و نوجوان نمیدانم.
تا به الان کار دائره المعارفی بزرگ یا کار چند جلدی هم انجام دادهاید؟
در دست اقدام داریم اما هنوز چاپ نشده است.
در طی این دو سال چند جلد کتاب کودک و نوجوان به چاپ رساندید؟
اگر جمع کنیم به صد عنوان میرسد.
از کدامیک از کارها استقبال بیشتری شده؟
با اینکه هنوز روی کتابهای ما نمیشود زیاد مانور داد اما کتابی داشتیم که در مورد سبک زندگی برای دورهی ابتدایی بوده و بیش از بیست هزار تا به چاپ رسیده یا کتاب «عزیز بابا» داستانیاست در رابطه با حضرت زهرا (س) است که در قطع رقعی است و بیش از چهل تا پنجاه هزار تا چاپ خورده است.
محل ارائهی کتابهای شما کجاست؟
واقعیت ایناست که در چند سال گذشته به اعتبار نسیم حیات کتابهای ما فروش رفته علیالخصوص در چند سال گذشته که وضعیت کتاب خوب نبوده خودمان هم برنامهی خاصی نداشتیم. شاید خودمان این بلا را به سر خودمان آوردیم اما این واقعیت وجود دارد که سیستم توزیع در کشور ما مشکل دارد. اگر کار خوب هم انجام شود مشتریها به دنبالش میآیند. البته ما تلاش کردهایم با ارتباط گرفتن با مدارس، مردم، توزیع در نمایشگاههای شهرستانها کارمان را ارائه بدهیم.
تا بحال کمک خاصی از طرف وزارت ارشاد دریافت کردهاید؟
نه دستورالعمل خاصی، نه پیگیری خاصی تا بحال ندیدیم. زیاد نباید امید داشت به ارشاد و شاید هم این از وظایف تشکلهای نشر محسوب میشود. فکر میکنم وزارت ارشاد این روحیه را دارد که از تشکلها حمایت کند.
به نظر شما تشکیل انجمن کودک و نوجوان چه تأثیرات مثبتی میتواند داشته باشد؟
یقیناً موثر است. خود بنده با شرکت در جلسات انجمن چیزهایی یاد گرفتم. افق فکری جدیدی پیش روی من ایجاد شد. نشستهایی که در انجمن برگزار شده، پر فایده بوده و جا دارد که اینجا وزارت ارشاد وارد عمل شود و از این تشکلها حمایت کند. یقیناً این تشکلها به بهبود وضعیت نشر کمک میکند چه از نظر محتوا چه از نظر کیفی.
کتاب کودک دنیای بزرگی دارد و حساسترین مرحله ی رشد و تربیت انسان در دوران کودکی اتفاق میافتد. حتی میگویند در نوزادی برای نوزادتان کتاب بخوانید. چه کتابی مناسب دوران سه_چهار سالگی کودک است که پدر و مادر تصمیم بگیرند برای کودکشان بخوانند و او را کتاب خوان بار بیاورند؟ یقیناً از کتاب شعر، داستان کودکانه باید استفاده کند. در مقابل اگر ناشران ما علم و تخصص و تعهد شان را بالا ببرند، تربیت از آنجا شروع میشود.
تفاوتی بین شما که روحانی هستید با ناشرین دیگر که بعضاً به جنبه ی مادی کار بیشتر نگاه میکنند وجود دارد؟ فکر میکنید دیگر ناشرین هم از این کارگاهها و کلاسها استقبال خواهند کرد؟ آیا شما دارای اهداف فرهنگی بیشتری هستید؟
من یقین دارم دیگر ناشرین هم وقتی ببینند اینکار انجام شده و دوستانشان در حال پیشرفت هستند ناخودآگاه به این حلقه میپیوندند.
این تغییر و تحولها برای ناشرین دردسر و زحمت ایجاد نمیکند؟
من خودم احساس نیاز میکنم امروز. بعضی نشرها که کار کمتری نسبت به خود ما انجام دادهاند ولی به دلیل بالا بودن کیفیت کارشان ما از آنها خرید میکنیم. مسلماً کسانی که دارای برنامه هستند پیشرفت خواهند کرد و اگر من درجا بزنم خودم دچار ضرر میشوم.
از طرف دیگر رسالتیاست که منِ ناشر، احساس میکنم فارغ از بُعد اقتصادی کار و کسانیکه احساس رسالت نمیکنند و خودشانرا درمقابل جامعه مکلف نمیدانند لااقل باید اقتصاد نشرشان را در نظر بگیرند. اسلام هم عنایت ویژهای به کسب و کار دارد، به عنوان روزی حلال. ناشری که میخواهد کتاب چاپ کند برای کودک و نوجوان در مقابلِ هزینهای که آنها میکنند و وقتیکه میگذارند مسئول است. برای اینکه مخاطبین از خواندن کتاب لذت ببرند و چیزی یاد بگیرند این میشود یک رسالت و ناشر را ملزم میکند کار خوب انجام دهد.
همکاری و ارتباطتان با ناشرین دیگر به چه صورت است؟ ارتباط خوبی بین ناشرین در استان قم برقراراست؟
من فکر میکنم انجمن، جای پر برکتی خواهد بود که ناشرین ارتباط بهتری با هم داشته باشند. این انجمن هم شکل گیریش با رفت و آمد بین بنده و آقایان نصراللّهی، امیری، سبحانینسب و چند تا از دوستان صورت گرفت. البته جرقّهاش در نمایشگاه سال پیش زده شد. خسته که میشدیم، دور هم مینشستیم و چای میخوردیم و به غرفههای هم، سر میزدیم. حالا هم هر زمان سری به انجمن کودک و نوجوان میزنم چند کتاب از آثار دیگر دوستان ناشر خریداری میکنم تا با کارهای جدید دوستان آشنا شوم. از نمایشگاه کتاب هم زیاد کتاب خرید میکنم.
چه آیندهای برای نشرتان در نظر گرفتید و سرمایهگذاری آیندهی شما روی چه زمینههایی خواهد بود؟
یکی از اهدافم کودک و نوجوان است که باید فعالش کنم و بطور جدیتر به آن بپردازم. فیالحال 40 عنوان کار داریم که دنبال کار تصویرگریشان و دیگر کارهایش هستیم. فکر میکنم در همهی زمینهها یک ناشر باید کار کند.
بر اساس تجربیاتی که تا بحال داشتید فکر میکنید سیاستگذاری نشر شما کجا باید تدوین شود؟ خودتان این کار را انجام میدهید، با ناشری مشورت میکنید یا جایی به عنوان اتاق فکر دارید؟
یقیناً وقتی به ناشران موفق نگاه میکنیم میبینیم آنها اتاق فکر دارند و نباید متکی به یک نفر بود. باید این رویکرد را تغییر داد اگر میخواهیم ناشر موفقی باشیم به تبع اتاق فکر میخواهد، کارشناس، مدیر هنری و روانشناس کودک و نوجوان میخواهد. اگر اقتصاد نشر اجازه بدهد اینها باید در انتشارات مستقر شوند و اگر شرایط فعلاً مساعد نبود با دعوت به همکاری از کارشناسان میشود _با هزینهای اندک_ به کار کیفیت بخشید. مطمئناً اگر قبل از زیر چاپ بردن، کار به چند نفر خبره نشان داده شود مبلغ هزینه شده بر خواهد گشت با چاپهای متعدد یک کارِ خوب.
انتخاب مسیر و موضوع کارهای آینده در نشر شما به چه صورت انجام میشود؟
همهی اینها برمیگردد به همان اتاق فکر که اگر باشد ناشر نیازسنجی میکند و هدفگذاری خواهد داشت.
ارزیابی کارها را خود شما انجام میدهید یا ناظر محتوایی دارید؟
تا بهحال خودم کارها را موردبررسی قراردادم و مشورت کمی هم از بعضی از دوستان میگرفتم.
معرفی آثار شما از چه طریقی انجام میشود؟ سایت دارید؟
سایت داریم که نیمهفعال است که اگر بتوانیم فعالش کنیم و روی مسألهی تبلیغات سرمایهگذاری کنیم نتیجهبخش خواهد بود. گاهی به بچهها میگویم که ما اینجا گنج داریم کتابهای خیلیخوب داریم امّا تا مردم ندانند و بیاطلاع باشند بیفایده است لذا باید برای معرفی محصولاتمان سرمایه گذاری بیشتری بکنیم.
چه راههایی را برای شناساندن محصولاتتان مفید میدانید؟
همین سایت خوب است. باید ببینیم ناشران موفق چهکاری کردند و چقدر روی تبلیغاتشان سرمایهگذاری کردهاند. از طرف دیگر کتابهایی که مثلاً برای آموزش و پرورش مفید است لازم است که با ناشرین همکاری کنند و عدم همکاریها خسته کننده است.
برقراری ارتباط با آموزش و پرورش و یا دیگر نهادها بر عهده ی وزارت ارشاد است؟
وابستگی به دولت را قبول ندارم و این مرتبطسازی جزو وظایف ارشاد نیست اینجاست که تشکلها وسط میآیند. البته میزان بُن یا خرید از سوی ارشاد طی این سالها بسیار کم شده است. زمان دولت اصلاحات آقای خاتمی بود که از کتاب حمایت میشد و خرید میشد.
در رابطه با نمایشگاه کتاب استانی در قم آیا از طرف ارشاد کمکی به ناشران شده است؟
به ما ناشرین نه ولی احتمالاً به برگزارکنندگان نمایشگاه مساعدتهایی شده است. دیروز که پیش آقای حسینی(مدیر عامل کانون ناشران) بودم گله داشتند که هزینهها بالاست و پول کم دادند. اگر کمکی هم بکنند جوابگو نیست و میزان بن خرید آنقدر نیست که مردم ترغیب به خرید شوند. پیشنهادی که بنده دارم ایناستکه شبیه به سبد کالا سبد فرهنگی هم به مردم داده شود که کتاب باشد نه اینکه بن یا پولش را بدهند مثلاً هر ادارهای ملزم باشد برای کارکنانش طبق نیاز آن اداره یک سبد فرهنگی تهیه کند. مقام معظم رهبری تعابیر بلندی در رابطه با کتاب دارند که: «کتاب باید وارد زندگی مردم بشود وکتاب خوانی را از کودکی به فرزندان تان یاد بدهید» گاهیکه به جملات ایشان نگاه میکنم میبینم ژرف نگری است؛ یا در دیداری که با ائمهی جمعه داشتند فرمودند: «ای کاش در محلّ نماز جمعه مکانی هم باشد برای عرضه ی کتاب تا مردم بتوانند کتابهای خوب را از آن مکان تهیه کنند.» اگر مسئولین ما به یک هزارم فرمایشات ایشان پایبند باشند و عملکنند مشکل فرهنگی ما برطرف خواهد شد.
-الان خود مردم هم تمایل چندانی برای خواندن کتاب نشان نمیدهند و بیشتر از اپلیکیشنهای اجتماعی استفاده میکنند.
انسان از هر چیزی غیر از کتاب خسته میشود. آثار مکتوب کنار گذاشتنی نیست و بسته به فرهنگ خانواده است. ما در خانواده هرکاری میکنیم اما برای کتابخانه در خانهیمان جایی نداریم. چقدر خوباست که وقتی نقشهای برای ساخت خانه کشیده میشود جای کتابخانه هم طراحی شده باشد. این فضاهای مجازی در حال گذار هستند و هر جا که میرویم چقدر از وقت و توجه مردم را به خودش جلب کرده و در کنارش چقدر به بنیان خانواده ضربه وارد شده است.
فضاهای مجازی به دلیل جذابیتهای بصری بین تمام سنین بصورت اعتیاد آور در آمده است. در مقابل چهکاری میتوان کرد؟
یقیناً طرح و جلد کتاب و طرح موضوع مؤثر است. گاهی قطع کتاب در ذائقهی خریدار تأثیر دارد. ما عادت کردهایم کتاب، با یک صفحه آرایی ساده زینک شود و برود برای چاپ. بالأخره باید انقلابی در این زمینه صورت گیرد. انجمن مکان بسیار خوبی است برای ایدهپردازی. خود بنده در هربار شرکت در جلسات انجمن مطالب خوبی یاد گرفتم به همینخاطر هر پنجشنبه هرکاری هم داشته باشم کنسل میکنم برای شرکت در نشستها.
کارهایی که انجام دادید بصورت سفارش بوده از مؤلف یا خود شما پیگیر کار بودید؟
چهل عنوان کتاب که چاپ کردیم دو تایآنها سفارش ما بوده برای حاج آقای مهاجرانی و دو تا هم با مراجعه ی نویسنده بوده است.
شورای بررسی کتاب دارید؟
از این به بعد مطمئناً کارگروه بررسی کتاب خواهیم داشت. در مورد ویرایش کار هم خود نویسنده بوده و به ویراستار هم داده میشده که خدا را شکر تا بحال هیچ اشتباهی نداشتیم در کتابهای کودکمان. یک زمانی کتابهای آقای مهاجرانی را چاپ میکنیم _که بدون اشکال است_ اما در مورد نویسندههای متفرقه نیاز به ویراستار دارد.
تصویرگر دارید یا به بیرون سفارش میدهید؟ سبک تصویگری را چطور انتخاب میکنید؟
قبلاً تصویرگر داشتیم اما حالا به بیرون سفارش میدهیم. بسته به موضوع انتخاب میکنیم.
تصویرگری چقدر برای شما ایجاد هزینه میکند؟
مانند سایر ناشرین. اکثراً بصورت پروژهای کار میکنیم و در حد عرف کار کردیم تا بحال.
ناظر دینی دارید؟ مدیر چاپ چطور؟
البته خود بنده روحانی هستم. مدیر چاپ داریم اما مدیر هنری تا بحال نداشتیم ولی حتماً در کارهای آینده استفاده خواهیم کرد.
پخش کتابهایشما به چه شکلی است؟ خودتان کار پخش را انجام میدهید یا با پخشیها در ارتباطید؟
بطور جزئی با چند جا در ارتباط هستیم ولی گسترده نیست.
بین داشتن نمایندگی و شرکت در نمایشگاهها کدام را مؤثرتر میدانید؟
قطعاً نمایندگی.
غیر از زمینهی بزرگسال در زمینهی کودک هم کار ترجمه دارید؟ در رابطه با نشر بین الملل هم فعالیتی داشتید؟
تا بحال خیر ولی قطعاً شرکت در نمایشگاههای خارجی در بهبود کیفیت کتابها و کار ناشران موثر خواهد بود.
موانع و مشکلات کار شما در حال حاضر چیست؟
مشکل بزرگ ما مشکل اقتصاد نشر است و مشکل توزیع. مشکل، دلّالهایی هستند که در وادی نشر فعالیت میکنند؛ کتابهای بی محتوایی که چاپ میشود و کتابهایی با کیفیت پایین تصویرگری. جا افتادن کار ناشران تخصصی کمی زمانبر است.
مشکل هزینه در کنار آفتهای نشر اهمیتی ندارد. آفتهای نشر کسانی هستند که با کمترین هزینه و پایین ترین کیفیت کتاب سرهم بندی میکنند و روانهی بازار میکنند.