.
.
بسم الله الرحمن الرحیم
درخدمت جناب آقای سبحانی نیا هستیم مدیرعامل انتشارات دارالحدیث. هدف از این مصاحبه پرسش و پاسخ پیرامون نیاز‌ها و موانع موجود در چاپ و نشر کتاب کودک و نوجوان در استان قم است. امیدواریم که برای روشن شدن راه برای کل ناشرین مثمر‌ِثمر باشیم.
در خدمت جناب آقای سبحانی نیا هستیم مدیرعامل انتشارات دارالحدیث. هدف از این مصاحبه پرسش و پاسخ پیرامون نیاز‌ها و موانع موجود در چاپ و نشر کتاب کودک و نوجوان در استان قم است. امیدواریم که برای روشن شدن راه برای کل ناشرین مثمر‌ِثمر باشیم.
برای شروع لطفاً در مورد انتشارات دارالحدیث بفرمایید.
بسم‌الله الرحمن‌الرحیم. انتشارات دارالحدیث نزدیک 20 سال است که شروع به فعالیت کرده است. بعد از تأسیس و راه‌اندازی مؤسسه‌ی دارالحدیث، انتشارات دارالحدیث هم مجوز گرفت و عملیاتی شد و در طول این دو‌دهه آثار شاخصی را منتشر کرده است. دارالحدیث به‌عنوان یک مؤسسه‌ی علمی آن‌هم در حوزه‌ی علوم دینی شناخته شده و همانطور‌که از نامش هم پیدا‌ست موضوع محوری دارالحدیث حول محورِ حدیث اهل بیت(ع) است. البته چندسالی است که بحث قرآن و حدیث را بصورت جدی دنبال می‌کند. الآن هم دارالحدیث دارای دو بخش اساسی است یکی دانشگاه و یکی پژوهش‌گاه. دانشگاه به‌عنوان دانشگاه علوم حدیث، پژوهش‌گاه هم به‌عنوان پژوهش‌گاه علوم و حدیث مشغول فعالیت هستند. مجموعه‌ی آثاری هم که تا به‌حالا منتشر شده نگاهی به مباحث علوم اسلامی با رویکرد قرآنی و حدیثی دارد. در حال حاضر بیش از 400 عنوان کتاب توسط مؤسسه تولید شده و در انتشارات دارالحدیث منتشر شده‌است که بطور میانگین هر‌عنوان دو جلد است _که نزدیک به 800 جلد می‌شود_ البته بعضی از این عناوین ده‌ها چاپ خورده‌اند.
دارالحدیث به‌دنبال این نبوده که آثار غیر دار‌الحدیثی را منتشر کند و نادر است کتابی که تولید خودمان نباشد را چاپ کرده‌باشیم. عمده کتاب‌هایی که دارالحدیث چاپ کرده همه‌‌اش مربوط به خود مؤسسه است و دو-سالی است که براین برآمده که از مجموعه‌ی آثاری که تابحال تولید کرده برای مخاطب عام هم آثاری را تولید کند؛ مخاطب عام اعم از اقشار و گروه‌های سنی مختلف. آثار متغنی را که مؤسسه منتشر کرده‌ایم؛ مورد فرآوری قرار می‌دهیم و به‌آثاری برای مخاطب عام می‌رسیم. معاونت فرهنگی _هنری دارالحدیث این مسئولیت را بر‌عهده گرفته و در طول دو سال و اَندی که مشغول به‌کار بوده بالغ بر 40 اثر برای مخاطبین گوناگون منتشر کرده است.
نزدیک به 20 اثر برای کودک تولید کردیم و معادل همین هم برای مخاطب نوجوان و بزرگ‌سال. حالا هم به‌طور جدی درصدد تولید آثار متنوع برای مخاطبان گوناگون هستیم. سعی کردیم که ورود‌مان اگرچه تازه تا حدی علمی هم باشد و بتوانیم تأثیرگذار باشیم در عرصه‌ی کودک و نوجوان و بزرگ‌سال برای مخاطبان عام. لذا تأکید ما در تولیدات آثار عمومی‌مان بر آثار تخصصیِ تولیدشده است. برای مثال نمونه‌های متعددی داریم که برای نمونه یکی را عرض می‌کنم. توانستیم از دل مجمومه‌ی 12 جلدی دانشنامهی امام حسین که تولید کرده‌ایم _این کتاب تخصصی است و ویژه‌ی مخاطبان خاصی است_ چندین اثر دیگر هم استخراج کنیم برای مخاطبان عام و کودکان.
کتاب دیگری با‌عنوان «شناخت‌نامه‌ی قرآن» که 4 جلد است و لازم هست که هر مسلمانی این کتاب‌ها را داشته‌باشد. از دل این کتاب یک کتاب کوچک‌تر تولید شد با‌عنوان «از قرآن بیشتر بدانیم» که 114 سؤالی است که پاسخ‌اش را از دل شناخت‌نامه‌ی قرآن بدست آورده‌ایم کتابی کم‌حجم تولید شد برای مخاطبان عام. در مورد فرآوری هم که عرض کردم یکسری آثار متعددی را در دست چاپ داریم که از کتاب‌های‌تخصصیِ مان در حال تولید هستیم.
کدام‌یک از آثاری که منتشر کرده‌اید مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است؟
به دلیل اینکه به تازگی تولید شده‌اند هنوز بازخورد آن‌چنانی نگرفتیم. البته میزان عرضه تا حدی این‌را نشان می‌دهد. در حال‌حاضر کتابی تولید شده با عنوان «من ازدواج نمی‌کنم» که کتابی‌است مختص به بانوان با نگاهی به ازدواج از منظر آموزه‌های دینی. کتابی‌است بسیار جذاب که خوب هم مورد استقبال گرفته است که یک‌مقدار هم جنبه‌ی حکایتی دارد.
کتابی با عنوان «از رمضان بیشتر بدانیم» از «مراقبات ماه رمضان یا ماه خدا» استخراج شده است. کتابی است عمومی که مخاطبان عام با آن ارتباط بهتری برقرار می‌کنند و با توجه به سبکی کتاب از نظر حجم و از نظر قیمت، توجه به موضوعاتی که مخاطب درباره‌اش ابهام دارد جذابیت ایجاد می‌کند.
نیاز جامعه‌ی امروز این است که کتاب‌های کم‌حجم‌تر و ارزان‌تر، با توجه به نقاط سؤال و ابهاماتی که مخاطب دارد تدوین شود. سعی داریم که بتوانیم ویژگی‌های یک کتاب خوب را در آثارمان ایجاد کنیم چون قطعاً مخاطبان به آن اقبال خواهند داشت.
با توجه به اینکه جامعه‌ی ما تحت هجمه‌ی دشمن قرار‌گرفته است کاری انجام شده که سؤالات مربوط به نوجوانان را ازمنابع حدیثی با تصویرگری جذاب در اختیار‌شان قرار دهید؟
اتفاقاً نکته‌ای که اشاره کردم به همین هدف اشاره داشت. نوجوانان ما امروز در معرض تهدیدند و فضای مجازی آسیبی جدی به آن‌ها وارد کرده است. باید از فضای مجازی که می‌تواند آسیب‌زا باشد استفاده کنیم و به‌عبارتی تهدید را به‌فرصت تبدیل کنیم. طبیعتاً نمی‌توان جذابیت‌های فضای مجازی را ندیده گرفت و آن‌ها را از فضای مجازی محروم کرد و انتظار داشت به‌کتاب رو بیاورند؛ باید محتواهایی که تولید می‌کنیم متنوع باشد بطوری‌‌که حتی در فضاهای مجازی هم ورود پیدا کند و جوان‌ها و نوجوان‌ها را در فضای مجازی مشغول کند. همان‌طور که عرض کردم توجه به نیاز جامعه.
زمانی است که ناشرین براساس سلیقه‌ی خودشان کار تولید می‌کنند اینکه کسی سلیقه‌ی خودش را بپسندد و براساس آن ظاهر و محتوا را تولید کند بدون اینکه توجه به‌نیاز و سلیقه‌ی مخاطب داشته باشد مطمئناً موفق نخواهد بود. حتماً باید به این نکته توجه کرد که جوان امروزی چه قالبی را می‌پسندد و چه دغدغه‌ای دارد. اگر به‌سلیقه‌ی او باشد حتی اگر هم مکتوب، مورد استقبال قرار خواهد گرفت. باید سعی داشت این آثار علاوه بر مکتوب بودن در فضای مجازی هم عرضه شود تا نیاز مخاطب برطرف شود.
غیر از آن‌چه گفته شد یک مجموعه‌ی هفت جلدی کوچک به نام «رستاخیز کربلا» را از دانشنامهی امام حسین(ع) استخراج کردیم و یک نرم‌افزار چند رسانه‌ای با نام «ثارالله» را کار کرده‌ایم که بخش‌هایی جوان‌پسند درش طراحی شده‌است. مثل: انیمیشن، مصاحبه، نمایش و کارهای شکیل مربوط به‌فضای مجازی درش تعبیه شده است. این‌ها برای آن است که برای یک جوان ایجاد جذابیت کند و به‌محتوا هم رجوع داشته باشد. سید‌الشهدا را به‌صورت عمومی و برای مخاطب‌جوان معرفی کردیم در فضای مجازی و هم بصورت دی.وی.دی که استقبال خوبی داشته‌است لذا باید آثارمان را چه به‌صورت کتاب صوتی، چه به صورت نرم‌افزارِ چند رسانه‌ای، یا بصورت مجله‌ی صوتی تولید کنیم در کنار کتاب تا در‌اختیار جوانان و نوجوانان ما قرار بگیرد و بتوانند از آن بهره بگیرند به‌گونه‌ای که جای تولیدات مذهبی خالی نباشد چون جوان وقتی فضا را خالی می‌بیند به دنبال فضاهای مجازی می‌رود.
دور نمایی که در نظر گرفتید برای کار در عرصه‌ی کودک و نوجوان به چه صورت است و روی چه موضوعاتی قرار‌است تمرکزکنید؟
الحمدالله موضوعات را محدود نمی‌دانیم. در همه‌ی عرصه‌ها معارف قرآنی و حدیثی حرف برای گفتن دارد؛ در بحث تربیت و خانواده، در سبک زندگی و تعاملات اجتماعی، در بحث تحصیل و کار و همه‌ی ابعاد وقتی وارد معارف قرآنی و حدیثی شدید با انبوهی از اطلاعات جذاب و مطابق با طبع سلیم انسانی روبرو می‌شوید که قابلیت انتقال به مخاطب عام را هم دارد. ما نگران کمبود محتوا نیستیم، چون کمبود محتوا در معارف دینی نداریم. تنها دونکته‌ی مشکل وجود دارد: یکی اینکه بتوانیم محتوا را برای مخاطب کودک بازپروی کنیم که مسأله‌ی خیلی مهمی است. چرا‌که کودک زبان خودش را دارد. در روایات داریم که خوب است پدر و مادر به‌زبان کودک صحبت کنند. پیامبراکرم(ع) می فرمایند: «یکلم الناس بقدر عقولهم» با مردم به اندازه‌ی عقول‌شان صحبت می‌کرد. با بچه باید بچه‌گانه صحبت کرد. پس باید محتوای خودمان را بازپروری کنیم برای مخاطب از هر قشری که مدّ نظرمان است. مشکل ما نوع و هنر به خرج دادن در بازپروری مطالب است.
دوم: انتخاب مطالب را از کجا شروع کنیم؛ این بحث محتوایی است. البته در مورد محتوا، مطالب دیگری هم مطرح است مثل نوع بیان، نوع قلم و …
نکته‌ی بعدی در رابطه با شکل کار است. باید شکل‌‌کار آنقدر جذاب باشد تا بتواند مخاطب کودک را جذب کند. تصوّرم براین است که خصوصاً در تولید آثارمذهبی به‌نوعی از بازار نشر عقب‌هستیم. نتوانستیم تولیدات مذهبی‌مان را هم از نظر محتوا و هم از نظر شکل و قالب به درجه‌ای برسانیم که با تولیدات غیر مذهبی و تولیدات در‌خارج از کشور بتواند رقابت کند. نمونه‌های فراوانی از آثار تولید شده در خارج، اعم از غربی و شرقی دیدم که انصافاً از نظر شکل و ظاهر جذاب است و معلوم است که هزینه کرده‌اند. کارهای کودک‌پسند و نوجوان‌پسند. خیلی مهم است که کار، کاری زیبا و قابل پسند باشد ولذا هم از نظر محتوا و متن ادبی _متن ادبی مناسب مخاطب_ باید کار کارشناسی صورت بگیرد و هم از نظر شکل، ملاحظه‌ی سنّ مخاطب بشود.
یکی از چیز‌هایی که برای بچه‌ها بسیار اهمیت دارد بحث تصویرگری کتاب است. شما در این زمینه چه‌کارهایی کرده‌اید؟ آیا به این سمت رفته‌اید که سبک تازه‌ای در امر تصویرگریِ دینی ایجاد کنید؟
در بازارِ تصویرگری، انواع تصویرگری با قیمت‌های بالا وجود دارد. خود ما تخصص در حوزه‌ی تصویرگری نداریم. باید از افرادی که در این زمینه صاحب نظر هستند استفاده کنیم. تلاش‌مان بر این است که بتوانیم بهترین‌ها را به‌کار بگیریم البته با توجه به توان مالی خودمان. همین الان هم داریم به بیرون سفارش می‌دهیم. در حال حاضر چند اثر داریم که قرار است هم برای مخاطب داخل و هم برای مخاطب خارج به چند زبان تولید شود و از آن‌جایی‌که قصد داریم به بیرون هم راه پیدا کند تلاش‌مان بر این است که به بهترین کیفیت کار انجام گیرد.
با ناشرین خارجی هم صحبت کرده‌اید؟ با کدام کشور قرار است کار کنید؟
نه، هنوز با ناشرین خارجی ارتباط برقرار نکرده‌ایم. می‌خواهیم برای نشر بین‌الملل هم کارهایی را تولید کنیم. بحث کشور ملاک نیست بلکه زبان مهم است وقتی زبان پرمخاطب را انتخاب کردید به بازار فروش در کشور‌های موردنظر هم دست خواهید یافت؛ زبان‌هایی از جمله مالایی، عربی، انگلیسی، اردو… به تبع وقتی زبان مالایی را انتخاب کنید بازارِ هدف شما می‌شود کشور‌های شرق آسیا که فرهنگ خاص خودشان را دارند و باید متناسب با فرهنگ همان کشور‌ها به تولید کتاب پرداخت. باید دقت شود که اصرار به انتقال دادن فرهنگ و نیاز خاص کشور خودمان به کشور‌های دیگر نباشیم باید مطابق با نیاز و فرهنگ همان کشور پیش رفت.
برای حضور در عرصه‌ی بین‌الملل دارای برنامه هستید و سیاست‌گذاری خاصی را در نظر گرفته اید؟
ارتباط ما با برخی از کشور‌ها از طریق امور بین‌الملل مؤسسه‌ی دارالحدیث است. یک تفاهم‌نامه‌ای انتشارت دارالحدیث با معاونت امور فرهنگی و امور بین‌الملل مؤسسه‌ی دارالحدیث دارد که در حقیقت ما نیاز را از آن‌طرف رصد می‌کنیم و متناسب نیاز و علاقه‌ای که آن‌ها دارند؛ موضوعی را که برای آن‌ها به عنوان مسأله هست شناسایی می‌شود.
پس امکان دارد که ترجمه‌ی فارسی این کتاب‌ها هیچ گاه برای داخل تولید نشود؟
سعی ما بر این است که موضوعات طوری طراحی شوند که به درد داخل هم بخورد. ولی اول باید نیاز را از آن‌طرف رصد کرد. ابتدا ببینیم که کودکِ آن‌جا دغدغه‌اش چیست؛ قطعاً مسأله‌ی کودک ما با کودک آن‌جا کاملاً متفاوت است. لذا الحمدالله با بین‌الملل دارالحدیث ارتباط داریم و در رایزنی‌هایی که داریم زمانی می‌رسد که خود آن‌ها به ما خواهند گفت در این زمینه‌ها برای ما تولید محتوا و کتاب داشته باشید.
قصد دارید در نمایشگاه های خارجی هم تولیدات‌تان را شرکت دهید؟
قصد داریم ولی هنوز توانش را نداریم و امیدواریم در آینده‌ای نزدیک بتوانیم به چنین توانی برسیم. باید آثاری را برای عرضه داشته باشیم که البته در عرصه‌ی بزرگ‌سال این توانمندی را تا حد بسیار مطلوبی کسب کرده‌ایم.
با ناشرین دیگر د رعرصه‌ی کودک ارتباط برقرار کرده اید؟
با برخی ناشرین اجمالاً ارتباط‌هایی داریم و بیشتر با نشر جمال و بهار‌دل‌ها ارتباط داشته‌ایم. گاهی از تجارب ناشر‌های دیگر هم بهره می‌بریم اگرچه شاید ارتباط نزدیک شفاهی نداشته باشیم. به‌هر حال سعی می‌کنیم از تجارب دیگران در حد‌توان استفاده کنیم.
در نمایشگاه کتاب قم هم شرکت می‌کنید؟
ان‌شاءالله. چون تعداد کارهای ما در مورد کودک و نوجوان زیاد نیست و در مجموع 40 تا 50 اثر است، اینکه غرفه‌ای مجزا داشته باشیم هنوز مشخص نیست. البته در غرفه‌ی انجمن حضور خواهیم داشت چون با انجمن کودک ارتباط نزدیکی داریم.
حاج‌آقای ری‌شهری عنایت خاصی به بحث کار برای کودک و وجوان دارند یا سفارش خاصی تابه‌حال کرده‌اند؟
_بله. نظر ایشان این است که تولیداتی که در زمینه‌های خاص به چاپ رسیده را بشود برای استفاده‌ی تمامی مخاطبین آماده‌سازی کرد. در‌حقیقت بخش ایجاد شدن متون ترویجی در معاونت فرهنگی دارالحدیث به دستور خود ایشان بوده و الآن هم پیگیر هستند. در کنار این کاری که دارالحدیث شروع کرده به دنبال این بودیم که یک جریان‌سازی و یک حرکت به سمت پیشرفت را برای آثار علوم ترویجی، به‌ویژه آثار کودک پایه ریزی کنیم. تا به‌حال خود ما چند نشست برگزار کردیم در قم که مربوط به آثار کودک و نوجوان بوده است. در خود دارالحدیث مثلاً در یک نشست جناب رحمان‌دوست را دعوت کردیم در نشست دیگر آقایان متقی و علوی فرد حضور داشتند. از تجربیات صاحب‌نظران سعی کردیم مطالبی را در نشست‌های مختلف استفاده کنیم. سعی داشتیم مؤلفه‌ها و شاخصه‌های یک کتاب خوب را شناسایی و بطور کلی برای همه‌ی علاقمندان به‌ویژه ناشرانی که در عرصه‌ی کتاب کودک کار می‌کنند، تبیین کنیم. الان هم پیگیر هستیم و تلاش می‌کنیم با همکاری انجمن کودک جریانی در این جهت ایجاد شود. اگر بتوان مؤلفه‌های یک کتاب خوب را چه از نظر محتوا و چه از نظر قالب و شکل، توسط انجمن کودک استاندارد سازی کرد در این صورت ناشرین کودک سعی خواهند کرد خودشان را به سطح این استاندارد‌ها برسانند. کیفیت تولیدات کودک‌شان را بالا ببرند و از تولیدات بازاری _که متأسفانه حجم وسیعی از تولیدات را شامل می‌شود_ فاصله بگیرند. با تلاش و پیگیری انجمن کودک امیدواریم که در آینده‌ای نزدیک صاحب یک تحول و پیشرفت چشم‌گیر در عرصه‌ی کتاب کودک در قم باشیم.
فکر نمی‌کنید وزارت ارشاد هم ملزم است حمایت ویژه‌ای از ناشرین کودک و نوجوان داشته باشد؟
این توقع وجود دارد و امیدواریم این اتفاق بیافتد. انتظارات ما از ارشاد زیاد است منتها وزارت ارشاد حداقل در این مدت که من در انتشارات دارالحدیث بودم در عرصه‌های متنوع و گوناگونی که می‌تواند حضور پیدا کند حضورش بعضاً کمرنگ است. حداقل می‌توان گفت که هم ناشران و هم تولیدکنندگان محصولات فرهنگی این انتظار را از ارشاد دارند که بتواند از توانایی‌های خودش بیشتر و به نحواحسن بهره بگیرد و پشتیبانی بیشتری را در عرصه‌ی کتاب‌های متغن و گران‌سنگ داشته باشد، حمایت کند، پشتیبانی و جهت دهی داشته باشد. خلاصه حضور فعال و پررنگ‌تری داشته باشد ولی دلیل اینکه چرا حمایتی نیست و چرا توقعات برآورده نمی‌شود را نمی‌دانم.
از اتاق فکر کارهای‌تان بفرمایید و نقشه‌ی محتوایی کار‌های‌شما چطور پیاده می‌شود؟
شما الآن با مدیرعامل انتشارات دارالحدیث صحبت می‌کنید. خوشبختانه دارالحدیث همان‌طور که عرض کردم یک پشتوانه‌ی پژوهشی دارد. معاونت فرهنگی و مدیریت تولیدات عمومی و ترویجی از مؤسسه‌ی دارالحدیث در بخش تولیدات کودک و نوجوان پشتیبانی می‌کند. در آن‌جا شورایی وجود دارد به نام شورای کتاب کودک که از مشورت و هم‌فکری شخصیت‌های شاخصی استفاده‌ی ویژه‌ای می‌کنیم. هر از چندگاهی جلسه‌ای که متشکل از 6 نفر از صاحب‌نظران در عرصه‌ی کتاب کودک است تشکیل می‌شود و سعی در پیاده‌کردن نظرات آن‌ها در کتاب‌های‌مان داریم. پیشنهاد ما به انجمن کودک هم این بود که بتواند جلساتی را بصورت مستمر با حضور کارشناسان داشته باشد و در این جلسات بتواند از ناشران هم دعوت کند و از دیدگاه صاحب‌نظران استفاده کنند. طبیعتاً برگزاری همین جلسات و بیان نظرات کارشناسیِ صاحب‌نظران کمک می‌کند که ناشر بشناسد باید کتاب را چطور تولید کند. الحمدالله در دارالحدیث این اتفاق افتاده و ما برای خودمان این جلسات را داریم که باید برای کل ناشرین توسعه پیدا کند.
پس کتاب‌های تولید دارالحدیث قبل از رفتن برای چاپ بطور کامل بررسی می‌شوند؟
کارهای ما هم از نظر موضوعی و هم از نظر سبک کارشناسی می‌شود، نیاز‌سنجی می‌شود و نهایتاً مورد نظارت قرار می‌گیرد و اشکالاتش برطرف می‌شود. در نهایت سعی می‌کنیم اثر قابل قبول برای ارائه به بازار تولید کنیم.
روابط عمومی و جایی برای معرفی آثاردارالحدیث بطور ویژه برای کودک دارید؟
دارالحدیث جمعاً دارای 5 یا 6 سایت است. انتشارات هم سایتی دارد به نام www.Darolhadith.net , www.darolhadith.ir آثارمان در‌آن‌جا معرفی شده و سعی کردیم سایت‌مان را به‌روز کنیم. در حال‌حاضر هم سایت ما و هم فروشگاه الکترونیکی‌اش اطلاعات به‌روز دارد.
اطلاع رسانی تولیدات ما به این صورت است که در چند سایتی که داریم و چند سایت پیرامونی که مربوط به مؤسسه هست معرفی می‌شود. سعی ما بر این است که آثار را از طریق برخی از خبرگزاری‌های مجازی هم مثل ایکنا، ایسنا و یا خانه‌ی‌کتاب اطلاع رسانی کنیم.
چند‌سال پیش مراسم رونمایی در یکی از مدارس ابتدایی قم به‌نام هدایت گرفتیم با حضور بچه‌ها. اوایل امسال هم یک مراسم رونمایی داشتیم با مرکز امور کتابخانههای استان قم در کنارش هم با امور کتابخانههای قم همکاری داشتیم که چند عنوان از آثار مربوط به کودک ما به صورت خط بریل هم رونمایی شد. اخبارش هم در سایت‌ها آمد. سعی می‌کنیم از مراسم‌های رونمایی هم استفاده بکنیم و در سایت‌ها هم اطلاع رسانی داشته باشیم و بعد هم که توسط نمایندگی‌ها عرضه خواهد شد.
در شهر‌های دیگر هم نمایندگی دارید؟
بله. در چند شهر مهم نمایندگی داریم به علاوه‌ی اینکه یکی از مهم‌ترین نمایندگی‌های ما نمایندگی حضور در نمایشگاه‌های استانی‌است.
در ارتباط با مدارس برنامه و فعالیت خاصی داشته‌اید؟
فکر می‌کنم الآن این‌کار را بایستی انجمن کودک انجام دهد چون کتاب‌های ما هم در فروشگاه انجمن کودک موجود است. تنوع آثار برای ارائه‌ی در مدارس باید زیاد باشد؛ این‌کار برای انجمن کودک که در حدود 2000 عنوان کتاب دارد میسر است و ما هم آمادگی داریم همه نوع همکاری‌ای با آن‌ها داشته باشیم.
ابتدای این سؤال از حمایت و فضایی که در اختیار انجمن کتاب کودک و نوجوان قرار دادید کمال تشکر را دارم. فکر می‌کنید انجمن کودک و نوجوان بیشتر در چه مسائلی باید ورود پیدا کند و پیرامون چه موضوعاتی باید بیشتر کار شود؟
قبلاً با عزیزانی که در انجمن کودک و نوجوان مشغول به فعالیت هستند گفتگو کردیم به‌ویژه حاج‌آقای سبحانی‌نسب. به نظرم از همه مهم‌تر این است که انجمن کودک هم جهت‌دهی کند و هم فیلتر بگذارد. جهت‌دهی به معنای این است که بگوید مؤلفه‌های کتاب خوب کودک چیست؟ استاندارد‌های تولید کتاب کودک چیست؟ (در همه‌ی شاخه ها: محتوایی، شکلی، قالبی، هنری، فنی…) بایستی استاندارد‌هایی را مشخص کند که این استاندارد‌ها در همه‌ی شاخه‌ها دارای کیفیت باشند و تنوع. این استاندارد‌ها و شاخصه‌های یک اثرمطلوب را که به‌تصویب اکثریت رساند؛ خودش می‌شود یک آیین‌نامه‌ی رسمی مربوط به انجمن کودک و ناشرانی که می‌خواهند آثارشان به تأیید انجمن کتاب کودک و نوجوان برسد باید این مؤلفه‌ها را در خودشان ایجاد کرده باشند تا بعد بتوانند از امتیاز مهر یا لوگوی انجمن کودک بهره ببرند. طبیعتاً وقتی انجمن جایگاه رسمی و واقعی خودش را پیدا کند دیگر ناشران هم علاقمند خواهند بود که آثارشان به تأیید انجمن برسد. به عنوان یک اعتبار که مشابه‌اش را در جاهای دیگر داریم؛ مثلاً مجلات علمی که چاپ می‌شوند یک مجله امتیاز علمی_پژوهشی دارد و همه دوست دارند مقاله‌های‌شان در این نوع مجلات به چاپ برسد. چون اعتبار دارد. باید انجمن کودک یک‌چنین اعتباری را ایجاد کند. برای بدست آوردن این اعتبار معرفی این مؤلفه‌ها بسیار‌مهم است و بعد از تشکیل این مؤلفه‌ها کمیته‌ای مسئولیت داشته باشند کتاب‌هایی که تولید می‌شود و به انجمن کودک عرضه می‌شود را مورد ارزیابی قرار دهند که اگر اولویت‌ها را داشت به آن امتیاز و اجازه‌ی استفاده از اعتبار انجمن کودک را به‌آنها بدهند. در نهایت این منجر خواهد شد به اینکه کتاب‌شان مورد اعتماد باشد و همه به سراغ کتاب‌های‌شان بروند.
دوم بحث گذاشتن فیلتر است که شوراء و کمیته‌ای که گفته شد و باید تخصصی باشد کتاب‌هایی را که این ملاک‌ها را ندارند تأیید نکند. ممکن است کتابی که انجمن کودک هم تأیید نمی‌کند توسط وزارت ارشاد به چاپ برسد ولی نمی‌تواند از برند انجمن کودک استفاده کند. فلذا در آینده‌ای نزدیک باید شاهد این باشیم که هر‌کسی که می‌خواهد به کتاب کودک مطمئن دسترسی داشته باشد یک‌راست به سراغ انجمن کودک بیاید. این‌کار اگر صورت بگیرد انجمن کودک با توجه به برندش می‌تواند سال به سال سطح کیفی آثار را ارتقاء دهد و ناشران را دنبال خودش بکشاند. این‌کار باعث رشد کیفی و محتوایی، قالبی، شکلی، در تولید آثار کودک خواهد شد.
بالا بردن کیفیت، مستلزم پرداخت هزینه‌ی بیشتری از سوی ناشران است. راهی برای کمک به ناشرین وجود دارد؟
هر کسی که هزینه می‌کند در ازایش می‌برد. فکر می‌کنم اگر به‌جای اینکه ده اثر تولید کنیم با کیفیت پایین دو کتاب چاپ کنیم با کیفیت بالا. عناوین کتاب کم خواهدشد ولی کیفیت کار بالا خواهد رفت. البته این‌جا، جای بخش حمایتی هم هست و اینکه گفتم وزارت ارشاد بعضاً باید ورود پیدا بکند همین‌جا است.
در کشور ما بودجه‌های‌فرهنگی زیادی اختصاص داده‌می‌شود اما سازمان‌ها هم طبق نیاز خودشان در جاهای مختلف هزینه می‌کنند نه متناسب با ناشرین کتاب‌کودک. جایی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد محلی‌است که می‌تواند از ناشران حمایت بکند برای تولیدات مطلوب و با کیفیت. با این‌حال عرصه برای تولید آثار ضعیف بسته نمی‌شود اما با کارهای فنی و دقیق و کارشناسی و رواج آن عرصه برای تولید کارهای ضعیف محدودتر می‌شود و ناشران ضعیف هم مجبور خواهند شد که خودشان را بالا بکشند.
در زمینه‌ی کار درعرصه‌ی خانواده و ایجاد بستری مناسب که مطالب دینی و آموزه‌های دینی و اخلاقی در محیط خانواده هم مورد پشتیبانی و حمایت قرار بگیرد چه کارهایی انجام داده‌اید؟
در این‌جهت دست ما پرتر است به لطف خدا. ما چند اثر شاخص داریم برای خانواده «کتاب تحکیم خانواده» از مهم‌ترین کتاب‌هاست که الحمدالله خیلی هم مورد استقبال و اقبال عموم مردم است. کتاب دیگر «رضایت از زندگی» است که پرطرفدار است مثل کتاب «الگوی شادکامی» و کتاب «حیا و عفاف» که کتاب تربیت جنسی است و کتاب‌های دیگری در عرصه‌ی خانواده، دارالحدیث تولید کرده که اتفاقاً از جمله‌ی پرفروش‌ترین کتاب‌های ما هم هست. از نظر محتوا اگرچه کامل نیستیم ولی عناوین خوبی را تابه‌حال تدوین کردیم که می‌تواند کمک شایانی به خانواده‌ها و تعاملات والدین و ارتباطات‌شان با بچه ها و امثال این موضوعات. اگر قرار باشد در زمینه‌ی خانواده کار کنیم در مؤسسه، پژوهش‌گاهی وجود دارد که اساتید و محققین، دائماً کارهای مفید تولید و عرضه می‌کنند و در این زمینه پشتوانه‌ی علمی خوبی داریم. در عرصه کتاب‌های کودک و نوجوان تازه کار تر از سایر زمینه ها هستیم.
موضوعی هست که در زمینه‌ی کودک و نوجوان کم‌تر مورد توجه قرار گرفته باشد؟
_گله‌ای از برخی ناشران که در زمینه‌ی کار کودک و نوجوان فعالیت دارند دارم. اینکه بالاخره درست است که انتشارات یک مرکز اقتصادی است. ولی کسی که کار تولید کتاب را انتخاب کرده قطعاً یک آدم کاسب نیست و نگاهش تنها نگاه اقتصادی و منفعت طلبی باشد چون کسی اگر دنبال سود باشد از راه‌های دیگر بیشتر و بهتر می‌تواند به منافع اقتصادی دست پیدا بکند. در عرصه‌ی کتاب آنقدر دست‌آورد‌های اقتصادی بالا نیست که جذابیت داشته باشد. لذا باید ناشر دغدغه‌ی فرهنگی داشته باشد. اگر ناشر دغدغه‌ی فرهنگی داشته باشد به سراغ نشر می‌آید و از منافع اقتصادیِ بیشتر چشم پوشی می‌کند و به حداقل‌ها بسنده خواهد کرد برای اینکه یک نگاه فرهنگی هم دارد. برخی از ناشرها را می‌بینیم که وقتی وارد این فضا شده‌اند فقط به بحث های تجاری افتاده‌اند. این‌حالت به کارهای فرهنگی ضربه می‌زند. خیلی از افسانه‌ها یا کتاب‌هایی که ترجمه از کارهای غربی است را وقتی‌که می‌خوانید از اول تا آخرش هیچ چیزی برای کودک ندارد. هیچ آورده‌ای به کودک نمی‌دهد جز اینکه کودک از نقاشی هایش لذت می‌برد. داستانی خوانده و گاهی بدآموزی هم دارد و به فرهنگ دینی و بومی آسیب می‌زند. این ناشر چند کار غیراخلاقی می‌کند یکی اینکه محتوای غیر اخلاقی می‌دهد یا محتوایی که از نظر اخلاقی قابل دفاع نیست. دوم اینکه فرهنگ بومی را آسیب می‌زند. سوم اینکه این ناشر که نگاهش نگاه اقتصادی‌است خیلی دنبال کیفیت هم نیست. چهارم ناشران این چنینی اخلاق نشر را رعایت نمی‌کند. کتابی که مجوز چاپش را دارد آیا حقوق مؤلف‌اش را داده یا نه. اصلاً مجوز هم دارد (الحمدالله در کشور ما همچین چیزی رواج زیادی ندارد) در نتیجه برای چاپ یک کتاب چندین مؤلفه‌ی اخلاقی و حرفه‌ای را زیر پا می‌گذارد. پیشنهادم برای این نوع ناشرین به این صورت است که آن دغدغه‌ی ابتدایی که برای ورود به این کار داشته‌اند را بازپروری کنند و سعی کنیم اگر گلی به سر فرهنگ دینی خودمان نمی‌زنیم لااقل آسیبی هم وارد نکنیم.
فایل مصاحبه را برای دوستانتان ارسال کنید.