یکى از مهم‏ترین عوامل خودنظم‏دهى که دین معرّفى مى‏کند، «حیا» ست. از دیدگاه اسلام، حیا در نظام تربیتى انسان از جایگاه والایى برخوردار است. در بحث انسان‏شناسى، اخلاق در درجه نخست اهمّیت قرار دارد که در بردارنده عناصر بسیارى است. در میان این مجموعه عناصر، برخى از عوامل، امتیاز و برترى ویژه‏اى نسبت به دیگر عوامل دارند که اصطلاحاً «مکارم اخلاق» نامیده مى‏شوند.

هرچند روانشناسى در دوره‏اى، به شدت با دین ستیز کرد، اما اکنون دوباره به دین‏ و متون مقدس روى آورده است. هم اکنون گروهى از روانشناسان غربى متن انجیل را محور کار خود قرار داده و «مشاوره انجیلى» را پى‏ریزى کرده‏اند؛ هرچند به جهت محدودیت‏هاى انجیل، در این راه با دشواریها و موانع جدى روبه‏رو هستند. اما این نقص در متون اسلامى وجود ندارد. گستردگى متون دینى (قرآن و حدیث) و تلاش‏هاى خستگى‏ناپذیر محدثان در حفظ و تنقیح متون و در کشف قواعد فهم متون، مجموعه‏اى غنى و گسترده را فراهم آورده که مى‏تواند مبناى تحقیقات روانشناختى و تربیتى قرار گیرد. معتقدیم آنچه در متون آمده است، منطبق بر واقعیت‏هاى روانشناختى انسان است و لذا براى تأمین سلامت روان، مطمئن‏ترین راه، استمداد از متون و هدایت‏جویى از آنها است. تحقیقات روانشناختى مى‏تواند با تکیه بر متون و با استفاده از ابزارهاى شناخته شده خود، در این راه به موقعیت‏هاى بزرگى دست یابد. تحقیق روانشناسانه در موضوع حیا نمونه‏اى از این الگو است که مرکز تحقیقات دار الحدیث در دستور کار قرار داد. در این تحقیق که توسط جناب آقاى دکتر محمود گلزارى و آقاى عباس پسندیده انجام شد، نخست همه متون اختصاصى حیا و متون مرتبط با آن شناسایى و پس از جمع‏آورى، به بحث گذاشته شد. با تکمیل بررسى متون، ریز موضوعات آن کشف و تبیین‏ها و تحلیل‏هاى روانشناختى آن به دست آمد. از این تحقیق آزمون ۲۰۰ ماده‏اى حیا توسط آقاى دکتر گلزارى تهیه شد که در رساله‏Ph .D ایشان منعکس است.

اثر حاضر نگارش عمومى آن تحقیق است که براى استفاده عموم مردم تدوین شده است. در این اثر بدون پرداختن به بحث‏هاى نظرى، جنبه‏هاى مختلف حیا براى مردم تبیین شده است.